Η περιφέρεια αποτελεί βάση της εθνικής συνοχής, υποστηρίζουν στην κυβέρνηση· για τον λόγο αυτό μόνο ζωντανές, βιώσιμες και ανταγωνιστικές τοπικές κοινωνίες επιτρέπουν στην χώρα να προχωρήσει με ισορροπία και ανθεκτικότητα, τονίζουν κυβερνητικές πηγές στο Αθηναϊκό-Μακεδονικό Πρακτορείο Ειδήσεων.

Η Ελλάδα έχει σημειώσει πρόοδο και βρίσκεται σε τροχιά εθνικής και περιφερειακής σύγκλισης, όπως αποτυπώθηκε στον προϋπολογισμό του 2026. Παραμένουν, ωστόσο, ανισότητες, αποκλίσεις και υστερήσεις που χρειάζεται να αντιμετωπιστούν τόσο σε διαπεριφερειακό όσο και σε ενδοπεριφερειακό επίπεδο, ακόμη και εντός μιας περιφερειακής ενότητας.

Η εθνική προσπάθεια της κυβέρνησης για περιφερειακή και τοπική ανάπτυξη εδράζεται σε μια θεμελιώδη αρχή: η ανάπτυξη οφείλει να κατανέμεται δίκαια, αναλογικά και ομοιόμορφα σε όλη την επικράτεια, προς όφελος κάθε τόπου ξεχωριστά και της χώρας συνολικά. Παράλληλα, οι πολιτικές ενισχύουν το δικαίωμα κάθε πολίτη, εφόσον το επιθυμεί, να παραμείνει και να δημιουργήσει στον τόπο όπου γεννήθηκε και μεγάλωσε.

Πλήρης οδικός χάρτης, με έργα που υλοποιούνται σε όλη την Ελλάδα και δέσμη πρωτοβουλιών για την άρση των περιφερειακών ανισοτήτων, παρουσιάστηκε προ ημερών στο Κυβερνητικό Συμβούλιο Οικονομικής Πολιτικής υπό τον πρωθυπουργό Κυριάκο Μητσοτάκη.

Σύμφωνα πάντα με τις ίδιες πηγές:

Η κυβέρνηση ενσωματώνει την περιφερειακή οπτική σε δέκα εθνικές οριζόντιες πολιτικές και έχει δρομολογήσει ήδη 12 στοχευμένες παρεμβάσεις για την ενίσχυση της περιφέρειας.

Κεντρικός πυλώνας της Εθνικής Στρατηγικής, που θα οριστικοποιηθεί εντός του 2026, είναι η άμεση επίλυση ζητημάτων που απασχολούν την ελληνική περιφέρεια και η διαμόρφωση, σε συνεργασία με τις τοπικές κοινωνίες, ενός εθνικού προγράμματος σε ολόκληρη τη χώρα για τα επόμενα χρόνια, ώστε οι εθνικοί και ενωσιακοί πόροι να κατευθύνονται με τον βέλτιστο και αποδοτικότερο τρόπο στην περιφέρεια. Την ευθύνη σχεδιασμού και παρακολούθησης της Εθνικής Στρατηγικής για την Περιφερειακή και Τοπική Ανάπτυξη έχουν στην Προεδρία της Κυβέρνησης ο αντιπρόεδρος Κ. Χατζηδάκης και ο υφυπουργός Θ. Κοντογεώργης, σε συνεργασία με όλα τα συναρμόδια υπουργεία.

Α. Εθνική και ευρωπαϊκή συγκυρία

Ο εθνικός σχεδιασμός για την περιφερειακή ανάπτυξη συνδέεται άρρηκτα με τον τρέχοντα ευρωπαϊκό σχεδιασμό. Ενώ η Ευρώπη αναζητά αποτελεσματικότερη συνέργεια μεταξύ ανταγωνιστικότητας, άμυνας, ανθεκτικότητας και συνοχής, μέσα και από τη διαπραγμάτευση για τον νέο ευρωπαϊκό προϋπολογισμό, η Ελλάδα επιμένει στον εθνικό στόχο: να σταθεί στον πυρήνα των προηγμένων ευρωπαϊκών χωρών και παράλληλα να διασφαλίσει ότι κανένα σημείο της δεν μένει πίσω.

Η Ελλάδα έχει σημειώσει πρόοδο και βρίσκεται σε τροχιά εθνικής και περιφερειακής σύγκλισης, όπως αποτυπώθηκε και στον προϋπολογισμό του 2026. Παραμένουν ωστόσο ανισότητες, αποκλίσεις και υστερήσεις που πρέπει να αντιμετωπιστούν σε διαπεριφερειακό και ενδοπεριφερειακό επίπεδο, ακόμη και στα όρια μιας περιφερειακής ενότητας. Η περιφερειακή πολιτική δεν είναι ούτε θεωρία ούτε απλό τεχνικό εργαλείο· είναι στρατηγική επιλογή για την ποιότητα της ανάπτυξης, την κοινωνική δικαιοσύνη και το μέλλον της χώρας.

Στο πλαίσιο αυτό διαμορφώνεται το σχέδιο για την Ελλάδα του 2035: ένα ενιαίο πρόγραμμα μεταρρυθμίσεων και επενδύσεων σε ολόκληρη τη χώρα, με πόρους που θα εξασφαλιστούν τόσο από τις διαπραγματεύσεις για τον νέο ευρωπαϊκό προϋπολογισμό όσο κι από ένα ισχυρό εθνικό πρόγραμμα δημοσίων επενδύσεων.

Στόχος παραμένει η διπλή σύγκλιση: σύγκλιση προς τον πυρήνα των ανεπτυγμένων χωρών και δίκαιη κατανομή της ανάπτυξης σε κάθε γωνιά της χώρας. Γι’ αυτό κατέχει κορυφαία θέση στο σχεδιασμό η Εθνική Στρατηγική για την Περιφερειακή και Τοπική Ανάπτυξη.

Β. Το νέο Πολυετές Δημοσιονομικό Πλαίσιο 2028-2035

Βάσει της ανακοίνωσης της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, η αρχική κατανομή του νέου προϋπολογισμού προβλέπει για τη χώρα 49 δισ. ευρώ. Η διαπραγμάτευση θα είναι μακρά και απαιτητική. Στη διαδικασία αυτή πρέπει να συνεκτιμηθούν τα εξής:

• Κάθε κράτος-μέλος καλείται να καταρτίσει ενιαίο εθνικό πρόγραμμα. Για πρώτη φορά, κάθε εθνικό πρόγραμμα θα προκύπτει από τη συνεργασία κυβέρνησης και τοπικής αυτοδιοίκησης. Το Ελληνικό Εθνικό Πρόγραμμα θα συνδυάζει τις προτεραιότητες του κεντρικού κράτους με εκείνες των τοπικών Αρχών και θα λειτουργεί με ορόσημα, όπως το Ταμείο Ανάκαμψης.

• Η Ελλάδα, προεδρεύοντας του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου το β’ εξάμηνο του 2027, πιθανότατα θα κληθεί να επιτύχει τη συμφωνία για τον νέο ευρωπαϊκό προϋπολογισμό.

Γ. Βασικοί άξονες και νέα αρχιτεκτονική της Εθνικής Στρατηγικής για την Τοπική και Περιφερειακή Ανάπτυξη

i). Η υλοποίηση της Εθνικής Στρατηγικής

Η κυβέρνηση εφαρμόζει συστηματικά την Εθνική Στρατηγική για την Περιφερειακή και Τοπική Ανάπτυξη, που ξεκίνησε πριν από έναν χρόνο στην Ορεστιάδα με το Τοπικό Σχέδιο Ανάπτυξης του Έβρου. Πριν ακόμη τις σχετικές συστάσεις της ΕΕ για κοινές προτεραιότητες κεντρικού κράτους και τοπικών Αρχών στο νέο ευρωπαϊκό προϋπολογισμό, η κυβέρνηση είχε ήδη εγκαινιάσει έναν ολοκληρωτικά νέο τρόπο σκέψης και δράσης: λεπτομερή σχεδιασμό, ουσιαστική διαβούλευση, κοινό προγραμματισμό, συντονισμό κεντρικών και τοπικών φορέων και όλων των χρηματοδοτικών εργαλείων, ώστε οι διαθέσιμοι πόροι να αποκτήσουν πραγματικό πολλαπλασιαστικό αποτέλεσμα.

Συνολικά εκπονούνται 50 Τοπικά Σχέδια Ανάπτυξης – ένα ανά περιφερειακή ενότητα – με στόχο ολοκλήρωση το 2026. Περισσότεροι από 1.000 φορείς έχουν κληθεί να συμμετέχουν οργανωμένα σε ομάδες εργασίας σε κάθε περιφερειακή ενότητα. Στόχος είναι σταδιακά να διατυπωθεί ρεαλιστικό τοπικό όραμα, προερχόμενο και υποστηριζόμενο από την τοπική κοινωνία. Όλα τα τοπικά σχέδια αναρτώνται στο erga.gov.gr για πλήρη διαφάνεια και παρακολούθηση από τους πολίτες. Το πλαίσιο αυτό λειτουργεί ως κοινή δέσμευση μεταξύ κυβέρνησης και τοπικής αυτοδιοίκησης.

Ο σχεδιασμός και ο επιτελικός συντονισμός όλων των χρηματοδοτικών εργαλείων για την περίοδο 2026-2035 γίνεται εντασσόμενος στην Εθνική Στρατηγική για Περιφερειακή και Τοπική Ανάπτυξη. Συγκροτούνται Επιτροπές Παρακολούθησης με συμμετοχή και της Προεδρίας της Κυβέρνησης για τον καλύτερο συντονισμό έργων και πολιτικών που αφορούν την ελληνική περιφέρεια.

Κι αυτό γιατί ήδη στην ελληνική περιφέρεια:

Υλοποιούνται περισσότερα από 8.000 μικρά και μεγάλα έργα, ενώ το 2026 και το 2027 θα παραδοθούν περίπου 330 εμβληματικά έργα.

Έχουν προγραμματιστεί ήδη 2,7 δισ. ευρώ απευθείας χρηματοδοτήσεις για τις περιφέρειες μέσω του ΕΠΑ 2026-2030 (εκτός Αττικής).

Στους πόρους αυτούς προστίθενται όσοι θα προκύψουν από τον νέο ευρωπαϊκό προϋπολογισμό, συμπεριλαμβανομένων πόρων από το Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Κλιματικό Ταμείο, το Ταμείο Απανθρακοποίησης Νήσων και το Ταμείο Εκσυγχρονισμού, που θα διατεθούν από το 2026 μέχρι το 2032 για σημαντικές υποδομές στην περιφέρεια, καθώς και οι πόροι της ΚΑΠ που αφορούν κατεξοχήν την ελληνική περιφέρεια.

ii). 10 εθνικές Οριζόντιες Πολιτικές και μέτρα για την Περιφέρεια που βρίσκονται σε εξέλιξη, όπως έχουν προσδιοριστεί από την κυβέρνηση

1. Συνεργασία με αυτοδιοίκηση: Νέος κώδικας αυτοδιοίκησης, ενίσχυση της διαχειριστικής επάρκειας των ΟΤΑ για άσκηση αυξημένων αρμοδιοτήτων, σχεδιασμό και υλοποίηση έργων, μηχανισμός πολυεπίπεδης διακυβέρνησης που διασφαλίζει τον διάλογο μεταξύ τοπικών αρχών σε περιφερειακό και τοπικό επίπεδο.

2. Στρατηγική για ορεινές και νησιωτικές περιοχές: 12 πυλώνες για την ενίσχυση ορεινών περιοχών, νέα Ειδική Γραμματεία στην Προεδρία της Κυβέρνησης για τις ορεινές περιοχές, ψηφιακή πλατφόρμα υποστήριξης της αποκέντρωσης, Εθνική Στρατηγική για την Ολοκληρωμένη Θαλάσσια Πολιτική στον Νησιωτικό Χώρο, Κυβερνητική Επιτροπή για τη Νησιωτικότητα.

3. Οδικές, σιδηροδρομικές και λιμενικές υποδομές, δίκτυα και ενεργειακές διασυνδέσεις: 330 εμβληματικά έργα ολοκληρώνονται έως το 2027. Εθνικός Σχεδιασμός Υποδομών και Μεταφορών. Ολοκλήρωση, αναβάθμιση και σχεδιασμός έργων οδικών, λιμενικών και σιδηροδρομικών υποδομών, ενίσχυση υποδομών σε βιομηχανικές και επιχειρηματικές συγκεντρώσεις, υποδομές εξυπηρέτησης μεγάλων παραγωγικών και μεταποιητικών εγκαταστάσεων, ενίσχυση αλυσίδων εφοδιασμού, νησιωτικά logistics, ενεργειακές και ψηφιακές διασυνδέσεις, δίκτυα 5G και ευρυζωνικά δίκτυα.

4. Πρωτογενής τομέας: επισιτιστική ασφάλεια, νέα αγροκλιματική ζωνοποίηση της χώρας, ανανέωση του ανθρώπινου δυναμικού, αξιοποίηση ακίνητης περιουσίας και αδρανών γαιών/αναδασμοί, επενδύσεις σε θερμοκηπιακές και υδροπονιακές καλλιέργειες, εξωστρέφεια, προγράμματα Τοπικών Στρατηγικών LEADER, Ομάδες Τοπικής Δράσης, ενίσχυση του κοινωνικού ιστού και ικανοτήτων, νέο σύστημα αγροτικών επιδοτήσεων και εκσυγχρονισμός ασφαλιστικού πλαισίου, υποστήριξη επενδύσεων για προστασία από φυσικές καταστροφές και κλιματικά φαινόμενα.

5. Διαχείριση υδάτων και αντιπλημμυρικός σχεδιασμός: σύζευξη με την αναθεώρηση του μοντέλου αγροτικής ανάπτυξης λόγω κλιματικής κρίσης, επενδύσεις στο εθνικό αρδευτικό δίκτυο και σε έργα εγγείων βελτιώσεων, ολοκλήρωση ημιτελών έργων, Σχέδια Διαχείρισης Λεκανών Απορροής Ποταμών και Σχέδια Διαχείρισης Κινδύνων Πλημμύρας, σύστημα παρακολούθησης και εφαρμογής, υδρολογικές μελέτες και σχεδιασμός έργων, Οργανισμός Διαχείρισης Υδάτων Θεσσαλίας, εκσυγχρονισμός δικτύων ύδρευσης.

6. Περιβάλλον/δάση και διαχείριση απορριμμάτων: Διαχειριστικές Μελέτες Δασών, Ορεινή Υδρονομία, αναθεώρηση ΕΠΜ (Natura/Ramsar), προστασία περιβάλλοντος, ΟΦΥΠΕΚΑ, προστασία και ανάδειξη ορεινών όγκων (π.χ. Όλυμπος), Απάτητα Βουνά, μονοπάτια, υποδομές διαχείρισης λυμάτων σε οικισμούς έως 2.000 κατοίκους, εκσυγχρονισμός υποδομών για έργα 20ετίας.

7. Χωροταξικός σχεδιασμός: Ειδικά χωροταξικά (Τουρισμός, Βιομηχανία, ΑΠΕ), Περιφερειακά χωροταξικά, Τοπικά Πολεοδομικά Σχέδια και συσχέτιση με Ειδικές Περιβαλλοντικές Μελέτες, Ειδικά Πολεοδομικά σε περιοχές με υψηλό τουριστικό φόρτο (Μύκονος, Σαντορίνη, Ερμιονίδα, Χαλκιδική, Αράχωβα κ.λπ.), εφαρμογές σχεδίων πόλης και αναπλάσεις.

8. Προσέλκυση επενδύσεων και αξία σε κάθε περιοχή: αναπτυξιακοί νόμοι και ειδικά καθεστώτα για παραμεθόριες περιοχές, υποστήριξη στοχευμένων επενδύσεων σε ορεινές, απομακρυσμένες και μειονεκτούσες περιοχές, καινοτομία και εξωστρέφεια, σύνδεση Τοπικού Σχεδίου Ανάπτυξης με Μηχανισμό Διάγνωσης Αναγκών Αγοράς Εργασίας, προγράμματα ΔΥΠΑ στην Περιφέρεια (απασχόληση, ένταξη τηλεργασίας, νεανική επιχειρηματικότητα, ενισχυμένη μοριοδότηση γυναικών, προγράμματα ανταποκρινόμενα σε τοπικές ανάγκες), συντήρηση και ανάδειξη πολιτιστικών υποδομών, πολιτιστικά Masterplans, ειδικές και εναλλακτικές μορφές τουρισμού, υποδομές τουριστικών λιμένων και μαρινών, αξιοποίηση χιονοδρομικών κέντρων, αξιοποίηση ανενεργών ακινήτων και δημόσιας περιουσίας με συνεργασία αυτοδιοίκησης-ΕΤΑΔ και διαβούλευση με τις τοπικές κοινωνίες.

9. Δημογραφική πρόκληση: Εθνικό Σχέδιο Δράσης για το Δημογραφικό, διαφοροποιημένες και στοχευμένες πολιτικές σε κοινωνικές υπηρεσίες, χάρτης υγείας και πρωτοβάθμια φροντίδα, ΚΟΜΥ και Τηλεϊατρική, δομές φροντίδας ηλικιωμένων και ενεργός γήρανση, περιφερειακά σχέδια δημογραφικής ανάπτυξης και συγκράτησης, πιλοτικό σχέδιο Ανατολικής Μακεδονίας και Θράκης με επέκταση σε Φλώρινα, Καστοριά, Κιλκίς, Σέρρες, Δράμα, Πέλλα και κίνητρο εγκατάστασης 10.000 ευρώ, στεγαστικό πρόγραμμα ανακαίνισης και αναβάθμισης παλαιών κατοικιών μέσω ΕΣΠΑ με αυξημένες ποσοστώσεις για ορεινές και νησιωτικές περιοχές, οικιστικό πρόγραμμα ΥΠΕΘΑ με 719 νέα διαμερίσματα (α’ φάση – 12.2026).

10. Περιφερειακός σχεδιασμός στην εκπαίδευση: στήριξη των πανεπιστημίων της περιφέρειας μέσω χαρτογράφησης, αξιολόγησης και προτάσεων ενίσχυσης και αναδιοργάνωσης με σύνδεση στις ανάγκες αγοράς και εθνικής/τοπικής οικονομίας, βέλτιστες πρακτικές σχεδιασμού νέων σχολών (π.χ. ∆ΠΘ – Κτηνιατρική σχολή), Ακαδημίες Επαγγελματικής Κατάρτισης με σύμπραξη πολιτείας, παραγωγικών φορέων και επιχειρήσεων, σύνδεση επαγγελματικής και μεταλυκειακής εκπαίδευσης με τις οικονομικές προτεραιότητες του Τοπικού Σχεδίου Ανάπτυξης, πολιτικές αναζωογόνησης της περιφέρειας με κριτήρια και ποσοστώσεις για αναδιοργάνωση και διατήρηση σχολικών μονάδων κ.ο.κ.

Με τη στρατηγική τέθηκαν συγκεκριμένα χρονοδιαγράμματα υλοποίησης των έργων, ενώ στο Υπουργικό Συμβούλιο του Ιανουαρίου, σε συνεργασία με το σύνολο των υπουργείων και των εποπτευόμενων φορέων, αποφασίστηκε να παραδοθεί ο οδικός χάρτης ανά περιφερειακή ενότητα και ανά πολιτική για τους επόμενους 18 μήνες με όλα τα κρίσιμα ορόσημα.