Το 2025 θα μείνει στην ιστορία ως η χρονιά κατά την οποία αποκαλύφθηκε η φοροδιαφυγή και εδραιώθηκαν τα ψηφιακά εργαλεία ελέγχου. Τα ηλεκτρονικά βιβλία (myDATA), οι αυτοματοποιημένοι έλεγχοι και ο περιορισμός των μετρητών απέδειξαν ότι μπορούν να μεταφέρουν τη «γκρίζα» οικονομία στην επίσημη, με αποτέλεσμα να περιοριστεί δραστικά η απώλεια εσόδων.
Με τα νέα δεδομένα, το Δημόσιο χάνει πλέον έως και 7 δισεκατομμύρια ευρώ λιγότερα έσοδα από ΦΠΑ κάθε χρόνο, σε σχέση με το κοντινό παρελθόν, σύμφωνα με την πρόσφατη έκθεση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για το «κενό» στην είσπραξη του ΦΠΑ (Vat Gap 2025).
Η πρόοδος ήταν ραγδαία: μόνο μέσα στο 2024, η καθολική επέκταση της υποχρεωτικής αποδοχής καρτών εκτιμάται ότι πρόσθεσε επιπλέον 400 εκατομμύρια ευρώ στα έσοδα του Δημοσίου από ΦΠΑ, με βάση ανάλυση του ΙΟΒΕ.
Το όφελος αναμένεται να μεγαλώσει ακόμα περισσότερο το 2025 (φορολογικά έτος 2026), καθώς τότε το μέτρο θα εφαρμοστεί για πρώτη φορά ολόκληρο το ημερολογιακό έτος, από την Πρωτοχρονιά ως τον Δεκέμβριο.
Τα στοιχεία μιλούν από μόνα τους: οι φορολογικές δηλώσεις του 2025 κατέγραψαν ρεκόρ αύξησης στα ακαθάριστα έσοδα (τζίρους) που ανακοίνωσαν οι ελεύθεροι επαγγελματίες για το 2024.
Από τη μία μέρα στην άλλη, ολόκληροι κλάδοι -κυρίως της «νύχτας» και της οικοδομής- εμφάνισαν αύξηση 10% έως 15%.
Χαρακτηριστικά παραδείγματα:
– οι ιδιοκτήτες μπαρ (ΚΑΔ 56.30) κατέγραψαν άνοδο 15,2% στον τζίρο (43.525 ευρώ το 2024, έναντι 37.777 το 2023),
– οι εκμεταλλευτές ΤΑΞΙ (ΚΑΔ 49.32) είδαν τις εισπράξεις τους να ενισχύονται κατά 14,2% κατά μέσο όρο (18.595 ευρώ, έναντι 16.281 ευρώ),
– ηλεκτρολόγοι (ΚΑΔ 43.21) παρουσίασαν αύξηση 11,2% (36.301 ευρώ από 32.635 ευρώ το 2023),
– υδραυλικοί (ΚΑΔ 43.22) δήλωσαν άνοδο 9,8% (32.354 ευρώ αντί 29.463),
– μαραγκοί (ΚΑΔ 43.32) κατέγραψαν αύξηση 8,1% (35.593 ευρώ από 32.913 ευρώ).
Συνολικά, οι παρεμβάσεις του 2025 αποτιμώνται σε πρόσθετα έσοδα 2,7 δισ. ευρώ, ποσό που ως τώρα «χανόταν» ετησίως λόγω φοροδιαφυγής.
Συγκριτικά, στην 15ετία της κρίσης (2010-2024) η Ελλάδα έχασε πάνω από 73 δισεκατομμύρια ευρώ μόνο από τη διαρροή ΦΠΑ, σύμφωνα με τα στοιχεία της Κομισιόν:
– το 2009, πριν την έκρηξη της κρίσης, η απώλεια έφτασε τα 7,5 δισ. ευρώ.
– το 2010 μειώθηκε στα 6,9 δισ. ευρώ,
– το 2011 εκτινάχθηκε στα 9,2 δισ. ευρώ,
– από 2012 ως 2018 το κράσιο έχανε σταθερά 5-7 δισ. τον χρόνο,
– από το 2019 οι απώλειες άρχισαν να συρρικνώνονται: κάτω από 5 δισ. το 2019, κάτω από 4 δισ. το 2020, κάτω από 3 δισ. το 2021, και μόλις 2,1 δισ. το 2024.
Η συνέπεια εκείνης της διαρροής ήταν τα Μνημόνια, οι περικοπές σε μισθούς και συντάξεις, η αυξημένη πίεση στους νομοταγείς φορολογούμενους, ο αθέμιτος ανταγωνισμός και η οικονομική «ασφυξία» για τις συνεπείς επιχειρήσεις.
Η στροφή ήρθε μετά το 2019, όταν ξεκίνησε η πιο συστηματική προσπάθεια περιορισμού της φοροδιαφυγής, με άξονες:
1. τα ηλεκτρονικά βιβλία (myDATA): ξεκίνησαν πιλοτικά το 2019 και έγιναν καθολικά υποχρεωτικά στα τέλη του 2023. Από το 2024 διαμορφώνουν αυτόματα τις δηλώσεις ΦΠΑ των επιχειρήσεων. Κάθε τιμολόγιο και απόδειξη καταγράφεται σε πραγματικό χρόνο και διασταυρώνεται αυτόματα, ώστε η ΑΑΔΕ να παρακολουθεί τον τζίρο «ζωντανά».
2. «POS παντού»: το 2024 η υποχρέωση εγκατάστασης τερματικών επεκτάθηκε σε όλους τους κλάδους λιανικής και υπηρεσιών – από μπαρ και εστιατόρια μέχρι τεχνίτες και ΤΑΞΙ. Οι ταμειακές συνδέθηκαν με τα POS, κάθε συναλλαγή εκδίδει απόδειξη που φαίνεται «online» στην ΑΑΔΕ και στο κινητό του πελάτη, εξαλείφοντας τα «κενά» μεταξύ δηλώσεων και εισπράξεων.
3. IRIS: από το 2024-2025 οι άμεσες τραπεζικές μεταφορές IRIS μπήκαν δυναμικά στην καθημερινότητα, αφήνοντας ίχνος στα myDATA. Από τον Δεκέμβριο του 2025 γίνονται αποδεκτές και σε σούπερ μάρκετ και πολυκαταστήματα, ενώ τα όρια διπλασιάζονται από τις 15 Ιανουαρίου 2026.
Από το 2025 τα μέτρα επεκτείνονται στο Ψηφιακό Δελτίο Αποστολής και το 2026 στο Ψηφιακό Τιμολόγιο, με ενίσχυση των ελέγχων μέσω ΑΙ και άλλων τεχνολογιών.
Όλες αυτές οι κινήσεις αυξάνουν τον «αυτοέλεγχο» και τη συμμόρφωση ολόκληρων κλάδων, περιορίζοντας τη «φόρα» που είχαν πάρει τα προηγούμενα χρόνια.
Από το 2024, τα ψηφιακά δεδομένα έχουν ήδη ενεργοποιήσει νέο σύστημα προσδιορισμού της φοροδιαφυγής, το οποίο «αυτοδεσμεύει» τις επιχειρήσεις ως προς το τι θα δηλώσουν.
Πλέον η ΑΑΔΕ δημοσιεύει κάθε χρόνο τον μέσο ετήσιο τζίρο ανά ΚΑΔ και τον ενσωματώνει στο τεκμαρτό εισόδημα, μαζί με τα έτη λειτουργίας και τη μισθοδοσία.
Έτσι, όποιες επιχειρήσεις ή επαγγελματίες δηλώνουν πολύ χαμηλότερα έσοδα από τον μέσο όρο του κλάδου τους, μπορούν εκ των προτέρων να δουν τις αποκλίσεις τους και να γνωρίζουν ότι κινδυνεύουν να μπουν στο στόχαστρο της ΑΑΔΕ.
