«Σήμερα συμπληρώνονται δύο χρόνια από αυτό το τραγικό δυστύχημα. Οφείλουμε συλλυπητήρια στις οικογένειες, είναι ένας ανείπωτος πόνος. Αυτό το οποίο έγινε, δεν πρέπει να ξεχαστεί ποτέ», είπε αρχικά μιλώντας στην ΕΡΤ1 για την επέτειο της τραγωδίας των Τεμπών ο υπουργός Επικρατείας, Άκης Σκέρτσος.
Ταυτοχρόνως έκανε εκτενή αναφορά στο πόρισμα του Εθνικού Οργανισμού Διερεύνησης Αεροπορικών και Σιδηροδρομικών Ατυχημάτων και Ασφάλειας Μεταφορών (ΕΟΔΑΣΑΑΜ), το οποίο πόρισμα το χαρακτήρισε «ευαγγέλιο για την εθνική αυτογνωσία». Επιστρέφοντας στη σημερινή ημέρα, ο υπουργός παρατήρησε ότι «μόνο αν θυμόμαστε, μόνο αν τιμήσουμε τη μνήμη, την αλήθεια και τη δικαιοσύνη, θα μπορέσουμε να γίνουμε καλύτεροι, θα μπορέσουμε να αποκτήσουμε καλύτερους και ασφαλέστερους σιδηρόδρομους, να έχουμε μια καλύτερη και λειτουργικότερη δημοκρατία, με πραγματική εμπιστοσύνη στους θεσμούς. Επομένως, ποτέ ξανά. Τιμή στη μνήμη, τιμή στην αλήθεια, τιμή στη δικαιοσύνη».
Ενώ ζήτησε «σήμερα να έχουμε μια ειρηνική διαμαρτυρία. Η υποχρέωση της Πολιτείας είναι να διαφυλάξει δύο βασικά, δημοκρατικά, συνταγματικά κατοχυρωμένα δικαιώματα: Το δικαίωμα στην ειρηνική διαμαρτυρία αλλά και το δικαίωμα στην ασφάλεια. Η Πολιτεία θα είναι δίπλα σε όσους θέλουν να διαδηλώσουν σήμερα και ταυτόχρονα είναι δίπλα στη δικαιοσύνη για να κάνει πλέον απερίσπαστη τη δουλειά της», σημείωσε εισαγωγικώς.
Στη συζήτηση για το πόρισμα, είπε κατ΄ αρχάς ότι «αποτελεί συλλογική κατάκτηση το ότι έχουμε πλέον αυτό το πόρισμα στα χέρια μας. Η κυβέρνηση το 2023, ένα μήνα πριν το τραγικό δυστύχημα, νομοθέτησε τη σύσταση του ΕΟΔΑΣΑΑΜ», υπενθύμισε κάνοντας λόγο για «υποχρέωση που είχε η χώρα σε ευρωπαϊκό επίπεδο από το 2004. Για πολιτικούς και άλλους λόγους αμέλησε, εγκληματικά αμέλησε, διαχρονικά αμέλησε να το κάνει επί σχεδόν είκοσι χρόνια. Αν υπήρχε ο ΕΟΔΑΣΑΑΜ από το 2004, πολλά πράγματα θα ήταν διαφορετικά στους ελληνικούς σιδηρόδρομους. Έπεσε στις πλάτες αυτής της κυβέρνησης να νομοθετήσει τη σύστασή του».
Διευκρίνισε δε, ότι η κυβέρνηση έχει ζητήσει την τεχνική βοήθεια της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, της ευρωπαϊκής Αρχής για τους Σιδηροδρόμους για την εκπόνηση του πορίσματος, το οποίο έχει συνταχθεί «όχι από τον κύριο Παπαδημητρίου (σ.σ. τον πρόεδρο του ΕΟΔΑΣΑΑΜ), αλλά από εξαιρετικά έμπειρους ευρωπαίους πραγματογνώμονες. Δεν υπάρχει τίποτε που να συντείνει σε οποιαδήποτε απόπειρα συγκάλυψης», επεσήμανε και προσέθεσε:
«Δεν μπορεί η κυβέρνηση που πήρε την πρωτοβουλία να δημιουργήσει τον ΕΔΟΣΑΑΜ και να υποστηρίξει την εκπόνηση αυτού του πολύ σημαντικού πορίσματος, το οποίο πρέπει να είναι το ευαγγέλιο της εθνικής μας αυτογνωσίας, να κατηγορείται για συγκάλυψη, ενώ είναι αρωγός στην αποκάλυψη». Σύμφωνα με τον Α. Σκέρτσο, «πρέπει όλοι, μα όλοι οι Έλληνες πολίτες να το διαβάσουμε λέξη προς λέξη, για να καταλάβουμε συνολικά τι έπρεπε να είχε γίνει στους σιδηροδρόμους και τι πρέπει να κάνουμε από εδώ και πέρα. Είναι, επαναλαμβάνω, ένα πόρισμα εθνικής αυτογνωσίας, που πρέπει να μας κάνει όλους να κοιτάξουμε τον εαυτό μας στον καθρέφτη και να δούμε τι πρέπει να κάνουμε καλύτερα για μας και τα παιδιά μας».
Θέση του υπουργού Επικρατείας είναι ότι «όποιοι φωνάζουν, επιδιώκουν τη συσκότιση». Ενώ θύμισε ότι «πριν από το 2019 είχε προηγηθεί – τα λέει το πόρισμα – μια δεκαετία σημαντικότατης αποεπένδυσης στους ελληνικούς σιδηροδρόμους. Περάσαμε μνημόνια, οριζόντιες περικοπές που οδήγησαν σε τεράστια απόκλιση των ελληνικών σιδηροδρόμων από τους ευρωπαϊκούς σιδηροδρόμους, σε χρηματοδότηση, σε ανθρώπινη στελέχωση». Στον αντίποδα, επί των ημερών της σημερινής κυβέρνησης, «αυξήθηκε ο προϋπολογισμός του ΟΣΕ, έγιναν προσλήψεις».
Ειδικώς δε, για τη σύμβαση 717, τόνισε πως «έγινε προσπάθεια για την επανεκκίνηση μιας προβληματικής σύμβασης, της 717, η οποία συνήφθη το 2014, με στόχο την ολοκλήρωση – παράδοση το 2016. Έγιναν έξι αλλεπάλληλες παρατάσεις από την προηγούμενη κυβέρνηση (2015 – 2019). Η σύμβαση παρελήφθη σε πολύ προβληματική κατάσταση με ολοκληρωμένο μέρος μόνο το 1/3. Ο κ. Καραμανλής είχε ένα δίλημμα: είτε θα την κατήγγειλε και θα επαναπροκήρυσσε ένα νέο έργο είτε θα διαπραγματευόταν ξανά με την Ευρωπαϊκή Επιτροπή για να μπορέσουμε να αποκτήσουμε το σύστημα τηλεδιοίκησης. Έκανε το δεύτερο. Αποφάσισε ότι η σύμβαση πρέπει να ολοκληρωθεί για να έχουμε ασφαλέστερους σιδηροδρόμους και έδωσε δύο παρατάσεις με τη συναίνεση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής και της ευρωπαϊκής Αρχής Σιδηροδρόμων».
Ενώ όπως ανέφερε στη συνέχεια, το πόρισμα έχει έξι βασικά σημεία. Στο πρώτο από τα οποία «λέει εμφατικά ότι το δυστύχημα προκλήθηκε από ένα συνδυασμό σημαντικών ανθρώπινων αστοχιών και συστηματικών οργανωσιακών ελλειμμάτων στη λειτουργία του ΟΣΕ, της Hellenic Train, της ΡΑΣ (σ.σ. Ρυθμιστική Αρχή Σιδηροδρόμων), αλλά με πλημμέλειες και της εποπτεύουσας ευρωπαϊκής Αρχής για τους Σιδηροδρόμους, που έδωσε τη συναίνεσή της για την επανεκκίνηση της σύμβασης, είχε διαπιστώσει αλλά δεν είχε επιμείνει στην καλύτερη λειτουργία της ΡΑΣ».
Σε μια άλλη πτυχή της τραγωδίας και ως «προς τη διαχείριση του σημείου του δυστυχήματος, το πόρισμα λέει ότι εκεί δεν υπήρχε ένα συγκεκριμένο σχέδιο που θα έπρεπε να είχε προκύψει από τον ΕΟΔΑΣΑΑΜ για να το εφαρμόσουν οι αρχές – υπηρεσίες. Το αντιμετώπισαν ως ένα σημείο τροχαίου δυστυχήματος και όχι ως ένα οιονεί σημείο, όπου υπήρξαν ανθρωποκτονίες. Οι αρχές αυτές κατηγορούνται γιατί δεν εφάρμοσαν ένα σχέδιο που δεν υπήρχε και θα έπρεπε να υπάρχει από το 2004», είπε ακόμη και επέμεινε ότι «σύμφωνα με το πόρισμα αιτιώδης σύνδεσμος που να συνδέει την έλλειψη των συστημάτων ασφαλείας με το δυστύχημα δεν προκύπτει».
Ασφαλώς «όταν έχουν χαθεί 57 άνθρωποι,προφανώς τίποτε δεν έχει πάει σωστά». Αλλά, συμπλήρωσε, «είναι διαφορετικό να αναλαμβάνεις και να αναγνωρίζεις πολιτικές ευθύνες και διαφορετικό να μιλάς για ποινικές ευθύνες, όπου με βάση το κράτος δικαίου πρέπει να υπάρχει μια αιτιώδης συνάφεια».
Κατά τον Α. Σκέρτσο, «το πόρισμα λέει κάτι συγκεκριμένο που απαντάει στις κατηγορίες της αντιπολίτευσης για τη λεγόμενη συγκάλυψη: ακριβώς επειδή δεν υπήρχε ένα συγκεκριμένο σχέδιο για τη διαχείριση ενός πολύνεκρου σιδηροδρομικού δυστυχήματος, υπήρξε αυτενέργεια των διαφόρων υπηρεσιών στο πεδίο. Με βάση την παράγραφο 571, σελίδα 116, ήταν παρόντα πολιτικά πρόσωπα, υπουργοί και γενικοί γραμματείς, όλοι όμως λειτουργούσαν με ρόλο παρατηρητή χωρίς κάποιος να ενεργεί με επίσημο τρόπο δίνοντας εντολές. Αυτό απαντάει και στην επιπολαιότητα με την οποία η αντιπολίτευση έχει τρέξει να υποβάλει αίτημα για προανακριτική σε βάρος του κυρίου Τριαντόπουλου, ο οποίος με βάση το πόρισμα, δεν φαίνεται να έχει καμία εμπλοκή. Η δική μας θέση, με βάση και το πόρισμα, είναι ότι δεν προκύπτει καμία άνωθεν πολιτική παρέμβαση στη διαχείριση του πεδίου», υπογράμμισε. Με άλλα λόγια, «το πόρισμα διαψεύδει κατηγορηματικά οποιαδήποτε πολιτική παρέμβαση», επανέλαβε ο υπουργός Επικρατείας.
Σύμφωνα με την προσέγγισή του, «το πόρισμα αναγνωρίζει ότι έχουν γίνει πολλά στους ελληνικούς σιδηροδρόμους από το δυστύχημα και μετά -και αυτό είναι κάτι που η κυβέρνηση πρέπει να παρουσιάσει πιο εμφατικά προς τους πολίτες και τα μέσα μαζικής ενημέρωσης».
Συμπερασματικά, «έχουμε υλοποιήσει τουλάχιστον 15 μέτρα που συντείνουν στην ασφάλεια. Η ολοκλήρωση και παράδοση της σύμβασης 717 για την τηλεδιοίκηση είναι ένα από αυτά, παραδόθηκε πλήρως το Σεπτέμβριο του 2023, ένα τμήμα της καταστράφηκε από τον Daniel δυστυχώς, αλλά στο υπόλοιπο τμήμα του κεντρικού κορμού λειτουργεί. Έχουμε 24 έργα που υλοποιούνται με τη χρηματοδότηση των ευρωπαϊκών ταμείων, τα οποία θα οδηγήσουν το 2027 σε ένα πλήρως λειτουργικό και ασφαλή σιδηρόδρομο».
Επιπροσθέτως, «έχουν γίνει τουλάχιστον 250 προσλήψεις από το 2023 και μετά στον ΟΣΕ, έχουν εγκριθεί κι άλλες από το Υπουργικό Συμβούλιο, έχει αυξηθεί ο προϋπολογισμός για τον ΟΣΕ από τα 45 στα 75 εκατ. Έχει γίνει μια οργανωσιακή μεταρρύθμιση που έχει ενοποιήσει τον ΟΣΕ, την ΕΡΓΟΣΕ, έχει πάρει αρμοδιότητες από τη ΓΑΙΟΣΕ, ώστε οι τρεις αυτοί κατακερματισμένοι οργανισμοί που είχαν μερίδιο ευθύνης, να λειτουργούν πιο οργανωμένα».
Εν κατακλείδι, «όλα αυτά είναι μέτρα που συμβάλουν στο να αποκτήσουμε καλύτερους σιδηρόδρομους, δεν γίνονται από τη μια μέρα στην άλλη προφανώς. Πρέπει να δώσουμε την αναγκαία πίστωση χρόνου», ζήτησε και επικαλέσθηκε ένα ακόμη επιχείρημα:
«Η κυβέρνηση αυτή που έχει παραδώσει ένα άρτιο Μετρό Θεσσαλονίκης, που ανανεώνει σημαντικά το στόλο των λεωφορείων στην Αθήνα και τη Θεσσαλονίκη, που έχει παραδώσει την επέκταση του Μετρό της Αθήνας στον Πειραιά, είναι η κυβέρνηση που πιστεύει στα Μέσα Μαζικής Μεταφοράς, στην ασφαλή μετακίνηση των πολιτών, ειδικά των πιο ευάλωτων».
Κλείνοντας ζήτησε «να διαχωρίσουμε την πολιτική ευθύνη, την οποία αναλαμβάνουμε πλήρως στο μερίδιο που αφορά χρονικά την κυβέρνηση αυτή, από τις ποινικές ευθύνες, οι οποίες είναι κάτι πολύ σύνθετο και οφείλει να τις εξετάσει η δικαιοσύνη και μόνον. Όχι τα τηλεπαράθυρα, όχι οι πλατείες, όχι η εν θερμώ έκφραση άποψης. Όταν λέμε ότι ζητάμε δικαιοσύνη, δεν μπορούμε ταυτόχρονα να λέμε ότι δεν εμπιστευόμαστε την οργανωμένη συντεταγμένη δημοκρατική δικαιοσύνη. Όταν λέμε ότι θέλουμε δημοκρατία, δεν μπορεί να επιτιθέμεθα στους θεσμούς, το Κοινοβούλιο», δήλωσε επίσης.
Και κατέληξε: «Δεν είμαστε απέναντι από την κοινωνία, είμαστε μαζί με την κοινωνία. Όλοι θέλουμε ασφαλείς σιδηροδρόμους. Αυτό είπε προχθές και ο πρωθυπουργός στο μήνυμά του. Είμαστε μαζί με κάθε πολίτη που είτε από το σπίτι του είτε στη συγκέντρωση σήμερα διεκδικεί αλήθεια, δικαιοσύνη, ασφαλείς σιδηροδρόμους». Ενώ έκλεισε υπογραμμίζοντας «την υποχρέωσή μας να διαφυλάξουμε και το δικαίωμα στην εύλογη δημοκρατική διαμαρτυρία και στο αίτημα για καλύτερους σιδηροδρόμους, αλλά και το δικαίωμα στην ασφαλή πολη, να μην γίνουν έκτροπα. Εμείς θα αποτρέψουμε οποιονδήποτε επιχειρήσει να εργαλειοποιήσει αυτή τη συγκέντρωση και να δημιουργήσει σκηνικό χάους και πολέμου μέσα στο κέντρο της πόλης και κάθε πόλης», διεμήνυσε τέλος.
